Dit is mijn geheime formule en waarom het werkt
‘4-3-3’ of ‘de twee bussen parkeren’? Wat je geheime formule ook is, zorg ervoor dat je er één hebt, zoals een voetbaltrainer. Ik gebruik de 5 C's en leg graag uit waarom deze werkt.
Alfred is weg en Ajax begint beter te ballen. De vraag die nu rondzingt: wat doet Johnny Gijsbert Heitinga als nieuwe trainer nou precies zo goed? Het antwoord daarop laat ik over aan de echte specialisten, maar één ding weet ik zeker: hij kiest voor één structuur waarin hij zijn elf mannen laat spelen en is daar knetterduidelijk over.
Als workshopfacilitator laat ik me graag inspireren door professionals die vanuit een heldere structuur werken en hun eigen stijl hebben ontwikkeld. De link met Ajax is hierbij symbolisch. Ajax staat bekend om aanvallend en dominant voetbal in een 4-3-3 systeem. Dit komt omdat Ajax dit ooit heeft gekozen en het iedere keer blijft nastreven. Het zit diep in de identiteit geworteld.
Het resultaat: doordat de spelers precies weten waar ze staan en wat ze moeten doen, groeit hun zelfvertrouwen in de uitvoering.
De 4 C’s van AJ&Smart
Als strateeg en facilitator van workshops doe ik in feite hetzelfde als een voetbaltrainer. Ik kies samen met de opdrachtgever een focus, ontwerp daar een workshop voor met tactische oefeningen en zet de groep in hun kracht als facilitator. Aan het ontwerp van die workshop ligt een structuur ten grondslag. Mijn spelstructuur, zoals de voetbaltrainer dat zou noemen.
Voor mijn spelstructuur heb ik me laten inspireren door het 4 C’s Framework van AJ&Smart, dat is ontwikkeld door Jonathan Courtney (de CEO), die ik in 2021 nog in mijn podcast aan de tand heb gevoeld. Deze goofy workshopper, content maker, ondernemer en clickfunnel fanboy heeft zijn hele bedrijf opgebouwd rond workshops, met succes. Maar wat betekent succes eigenlijk voor hem? Waar is hij dankbaar voor? Daar ging ons gesprek over.
Jonathan en zijn kompanen bij AJ&Smart gebruiken de 4 C’s als framework bij het ontwerpen van workshops. Hierin staat elke C voor een fase van een project, met een specifieke focus. Soms is de bedoeling van een workshop om zoveel mogelijk ideeën te bedenken met elkaar (Create), en soms wil je vooral dat boven tafel komt wat het echte probleem is dat we moeten oplossen (Collect). Bij iedere C zijn talloze oefeningen te bedenken om een sterk programma te maken.
Ik mis een C
In de kern vind ik deze vier C’s logisch. Vooral vanwege de volgorde. Toch merk ik in mijn werk met groepen dat we pas echt ergens samen komen als we in verbinding met elkaar zijn. Het serieus nemen van dit focuspunt is voor mij essentieel. Want zonder verbinding komen alle andere stappen mogelijk in gevaar. Daarom heb ik een 5e C aan deze structuur toegevoegd; Connect.
De voordelen van een eigen structuur
Met die missende C is mijn geheime formule - mijn structuur - nu compleet en dat geeft me vier grote voordelen:
Ik kan met mijn eigen structuur groepen mensen beter helpen. De 5 C’s dragen bij aan focus, we weten per stap waar we zijn in het proces, en het helpt bij het omzetten van al onze ideeën in een praktische strategie die daarna makkelijk te implementeren is.
Ik voel me zeker over mijn eigen structuur en daardoor kan ik mijn groepen makkelijker door ingewikkelde processen loodsen, want ik kom overtuigend over als facilitator.
Werken vanuit een vaste eigen structuur bevordert de samenwerking in een groep, omdat iedereen binnen hetzelfde kader werkt en begrijpt wat er van hen verlangd wordt.
En het hebben van je eigen structuur biedt een kans om je kennis uit te breiden door de uitwisseling met andere facilitators. Een structuur betekent niet dat er geen ruimte is voor creativiteit, want die is zichtbaar in alle oefeningen waarmee ik een workshop opmaak. De 5 C’s als fundering bieden ruimte voor allerlei invullingen waarbij ik me vaak laat inspireren en zelf anderen inspireer. We zijn immers nooit uitgeleerd.
Ik zal de 5 C’s één voor één toelichten aan de hand van oefeningen die ik vaak gebruik, en daarbij noem ik de C’s bewust niet. De structuur is immers een onzichtbare fundering. De oefeningen en technieken als invulling spreken meer tot de verbeelding.
Verbinding is alles
Die eerste C, van Connect, daar begin ik mee.
“Heb je er zin in?”
“Wat zijn je verwachtingen?”
“Hoe voelen we ons?”
Dit zijn vragen die ik graag stel voor en tijdens mijn workshops. Ik wil zeker weten dat de groep goed gaat, zin heeft om aan de slag te gaan en tijdens de workshop niet langzaam wegzakt. Soms gebruik ik speciale oefeningen om de verbinding te borgen.
Een greep:
🤟 de Love Bomb om een bak liefde aan elkaar te geven levert gegarandeerd succes
1️⃣ in de 1 minute classroom ontdekt de groep passies van elkaar waarvan je niet wist, én tegelijk leert iedereen kort + bondig te zijn (shout out naar Jasper Visser voor deze oefening)
🎣 met de Fish Bowl gebruik je op een spannende manier de kwetsbaarheid van de groep om iedereen weer op scherp te zetten. Het lot bepaalt.
Graaf diep en gij zult vinden
Hoe vaak ik meemaak dat er een probleem ligt achter het probleem dat de opdrachtgever denkt te hebben, oioioi. Door diep te graven en daarbij heel veel vragen te stellen ontdek je eigenlijk pas wat het daadwerkelijke probleem achter het probleem is. Collect is de 2e C in mijn structuur, en gebruik ik bij 90% van mijn opdrachten. Want afgaan op aannames, dat doe ik liever niet. Ik wil weten wat er écht speelt.
Een greep uit de oefeningen die ik hiervoor gebruik:
💬 De Expert Interviews is een oefening waarbij je én ophaalt wat speelt én de groep tegelijk aan het werk zet om heel goed te luisteren en de uitdagingen strategisch op te laten schrijven.
⛵ Wil je snel en simpel ophalen wat een groep lekker en niet zo lekker vindt gaan? Teken een zeilboot met een grootzeil + anker en evt een eiland + ijsberg en laat ze helemaal los gaan. De onderste steen komt boven, mark my words. Een andere metafoor voor de zeilboot werkt ook natuurlijk. Gebruik iets dat bij de groep past.
🗒️ Het principe van samen & alleen uit m’n eerdere blogpost komt terug in de Note & Vote techniek. Deze is ijzersterk als je niet op elkaar wil wachten, geen tijd wil verliezen en tegelijk de anonimiteit wil bewaken.
Een slang op je hoofd zetten
Geloof me, iedereen is creatief. Iedereen heeft ideeën. Soms pas zodra je onder de douche staat. En soms kruipen ze zo op commando uit je mouw. Iemand bij Vandejong zei ooit tegen me dat het een kwestie is van een slang op je hoofd zetten. Ik moest daar toen om lachen, en nu weet ik dat er oefeningen zijn waarmee je daadwerkelijk iedereen ideeën kan laten bedenken. Je zet als het ware een slang op iemands hoofd, en de ideeën stromen eruit.
Een paar voorbeelden van oefeningen die ik graag gebruik:
⚡️ Elk idee is uniek. Want jij hebt het bedacht. Maar de kans is groot dat je het hebt bedacht omdat je ergens door bent getriggerd. In de oefening Lightning Demos doen we niets anders dan naar andere ideeën kijken, en details vinden die ons inspireren voor oplossingen binnen de context waarin we werken.
💯 Hoe je 100 ideeën in 10 minuten bedenkt met een groep? Met de 10 for 10 oefening. Super simpel en waanzinnig krachtig. Gebruik een grid in Miro zodat je tijdens de rondes meteen geïnspireerd wordt door elkaars ideeën. Dit moet je niet analoog met plakbriefjes willen doen. Chaos.
❓ Niet alleen het bedenken van ideeën valt bij mij onder de C van Create. Ook interpretaties zijn uniek. Lang niet iedereen in de groep interpreteert dingen hetzelfde. De How Might We techniek is goud om interpretaties tastbaar te maken zodat je ze kan vergelijken en begrijpen.
Kiezen is vooruitgang
Dat hadden we in een andere blog post al vastgesteld. Als je het niet doet, kom je geen stap verder. Daarom zorg ik er altijd voor dat de groep een keuze maakt en daar heb ik een aantal manieren voor.
🔴 Dot Voting werkt altijd, snapt iedereen en is een snelle manier om van veel naar weinig te gaan. Dit kan offline met stickertjes of online in Miro met de stemtool of stickers.
🔥 De Heat Map is eigenlijk een soort dot voting, maar hierbij ligt er geen druk op je stem. Want je mag zoveel plakken als je wilt. Samen creëren we ‘heat’, zoals op een buienradar. Je kan zien waar de aandacht naartoe gaat. Het is een goede voorbereiding op een democratische stemronde.
🗳️ De Strawpoll is een stemoefening met als doel om als groep de eindverantwoordelijke te helpen bij het maken van de eindbeslissing. Dit werkt alleen als je elkaar niet beïnvloed met je keuze. Hoe? Door tegelijk te stemmen.
Gaan met die 🍌
“Ja maar Maarten, hoe zorg ik er dan voor dat de groep na deze sprint ook echt verder gaat met de output?”
Deze vraag krijg ik vaak van mijn opdrachtgevers. En eerlijk, ik snap het ook. Er zijn talloze redenen waarom we niet meteen aan de slag gaan. De bekende waan van de dag vol met onverwachte zaken die je aandacht kapen, daar hebben we allemaal last van.
Gelukkig is de kracht van creativiteit zo sterk dat als iets écht goed is, het blijft hangen. Gouden ideeën zijn made to stick schreef Dan Heath ooit. En als facilitator is het slim om goed op te letten wanneer iemand zelf ontdekt dat hij iets waardevols heeft bedacht. Dat is hét moment voor de facilitator om aan de commitment te werken door slim gebruik te maken van het enthousiasme van die ideeënbedenker. Dit is puur timing en dan gaan met die 🍌.
Dit zijn drie manieren hoe ik zorg dat mijn groepen gecommitteerd gaan werken aan hun eigen ideeën:
⚖️ De Impact / Effort oefening werkt goed om visueel weer te geven waar je het beste mee kan beginnen na de workshop. Het geeft duidelijkheid over hoe haalbaar ideeën of uitdagingen zijn ten opzichte van elkaar. Zorg dat je alleen werkt met stemresultaten, want daar zit al buy-in in.
🎬 Als je een groep vraagt wat stap 1 is van een experiment, is de kans groot dat ze allemaal iets anders zeggen. Moet je eens proberen. Door samen de Action Board oefening te doen, kom je samen tot de eerste drie stappen van een experiment, creëer je duidelijkheid en zo meer commitment om het daadwerkelijk uit te voeren. Zie de link naar Johnny Legend Heitinga en zijn duidelijkheid.
🛣️ Praat over ‘experimenteren’. Dat werkt vaak goed bij het motiveren van mensen om aan de slag te gaan. Want bij een experiment mag het ook fout gaan. Het doel is immers om te leren. Om te zien wat wel of niet werkt. Maak samen een Road Map waarmee je het experiment een begin, een einde en tussentijdse mijlpalen geeft om de successen te vieren.
💡 Pro tip: zorg dat je in de Commit fase zo snel mogelijk de ideeënbedenkers uitnodigt om de lead te nemen. Zij gaan als het goed is nog hard op hun ideeën en die energie wil je vasthouden.
To 🌯 this up
Waar voetbaltrainers voor een speelsysteem kiezen, en met tactische interventies het spel beïnvloeden, heb ik ook een eigen structuur gekozen (de 5 C’s) waarmee ik mijn workshops ontwerp en faciliteer. Deze geheime formule helpt mij bij:
💎 het beter begeleiden van groepen die hun ideeën willen kristalliseren in een praktische strategie
📣 het overtuigend uitdragen van workshops op een stevige basis
🔥 het bevorderen van de samenwerking in elke groep, los van de variatie in uitdagingen
💡 het bieden van ruimte voor creativiteit en het zelf lerend vermogen van zowel de groep als mezelf
Wil je hier meer over weten of heb je een vraag over een oefening? Schroom dan niet om een reactie te plaatsen of direct contact met me op te nemen. Ik deel graag.
Wat is jouw structuur? En welke methodieken vind jij fijn om altijd op terug te vallen? Ik hoor het graag.
Tot volgende week 👋
Maarten